ساختار موهای سر، شامل سه لایه مجزا از مواد تشکیل دهنده آنها، یعنی پروتئینهای آمینه، است که توسط پیوندهای شیمیایی به هم مرتبط هستند. ۹۵ درصد از موهای سر انسان، از کراتین تشکیل شدهاند که یک ماده پروتئینی سخت و فیبری است. این ساختار پیچیده، از چندین لایه تشکیل شده و قسمت قابل مشاهده آن، یعنی بخشی که برای ما به عنوان زیبایی مو مهم است، در واقع مرده است. موها فقط از ریشههای زنده خود که در پوست سر قرار دارند، رشد میکنند. هر فرد به طور میانگین ۱۲۰،۰۰۰ تا ۱۵۰،۰۰۰ تار مو دارد که در هر سانتیمتر مربع پوست سر، حدود ۲۵۰ تار مو وجود دارد و قطر متوسط هر کدام بین ۵۰ تا ۱۰۰ میکرومتر است.
ساختار مو
تار مو از دو بخش فولیکول و ساقه تشکیل شده است. فولیکول مو، محل اتصال مو به پوست سر است و شامل پاپیلا و پیاز یا ریشه است که در زیر پوست سر قرار دارد. شکل فولیکول، نوع مو را تعیین میکند، مانند موهای صاف، موج دار یا مجعد.
ریشه مو
ریشه مو، بخش زنده مو است که در یک فولیکول مو، تقریباً ۴ میلیمتر زیر پوست سر قرار میگیرد و شامل سلولهای موی در حال رشد است. ریشه مو شامل چندین منطقه است که همه آنها برای زندگی مو ضروری هستند:
- پاپیلا پوستی (dermal papilla): پاپیلا بخش مرکزی ریشه مو است که خون رسانی به فولیکول مو را فراهم میکند تا رشد موی سالم تشویق شود. شبکهای از رگهای خونی به این فرایند کمک کرده و تمام مواد مغذی مورد نیاز مو را به ارمغان میآورد. پاپیلا همچنین به عنوان هسته مو شناخته میشود زیرا بر تولید سلولهای موی مختلف نظارت میکند.
- ماتریکس (matrix): کراتینوسیتها، سلولهای اصلی مو، در این بخش ریشه تکثیر شده و با کراتین پر میشوند. ماتریکس همچنین خانه ملانوسیتهایی (سلولهای خاصی در پیاز مو) است که رنگدانههای مو (ملانین) را تولید میکنند.
- پوشش ریشه (root sheath): به دو لایه (پوشش داخلی ریشه و پوشش خارجی ریشه) تقسیم میشود و به حفظ و هدایت ساقه مو در زمان شکلگیری کمک میکند زیرا در این مرحله هنوز نرم هستند.
- غده چربی (sebaceous gland): در زیر پوست و نزدیک سطح پوست سر و در کنار فولیکول مو قرار دارد و سبوم ترشح میکند؛ این ماده برای محافظت از سلامت مو، تغذیه و نرم و براق نگهداشتن آن ضروری است.
ساقه مو
ساقه مو قسمت قابل مشاهدهای از ساختار مو است که از فولیکول بیرون میآید، اما از نظر بیولوژیکی سلولهای مردهای پر از کراتین سخت آن را تشکیل میدهند. ساقه مو از سه لایه متحد المرکز تشکیل شده است:
- مدولا (medulla): مادهای نرم که در مرکز ساقه قرار دارد و از سلولهای آگلومره بدون هسته تشکیل شده است.
- کورتکس (cortex): که مدولا را پوشش میدهد و ۸۰ تا ۹۰ درصد وزن مو را نشان میدهد. این بخش از دو نوع الیاف کراتین (افقی و عمودی) تشکیل شده است که مو را انعطافپذیر و قوی میکند. کورتکس همچنین حاوی رنگدانههای ملانین است که به موها رنگ میدهد.
- کوتیکول (cuticle): خارجیترین لایه مو است و از پوستههای کراتین بیرنگی تشکیل شده که مانند لایههایی روی هم قرار گرفتهاند و توسط لایه بینسلولی غنی از چربی به هم متصل شدهاند. نقش کوتیکول محافظت از کورتکس است؛ این اولین خط دفاعی در برابر آسیبهای خارجی مانند آب، خاک، نور خورشید، باد و غیره میباشد. کوتیکول وضعیت موها مانند بافت و درخشندگی آن را تعیین میکند، بنابراین مراقبت از آن ضروری است.